Ibnu AL-BAITAR - Ahli BOTANI & FARMASI

Abu Muhammad Abdullah bin Ahmad Ibn al-Baitar Dhiya al-Din al-Malaqi adalah salah satu ilmuwan terbesar Muslim Sepanyol dan merupakan ahli botani dan ahli farmasi terbesar Zaman Pertengahan.

Beliau dilahirkan di bandar Sepanyol Malaqa (Malaga) menjelang akhir abad ke-12 dan dikatakan meninggal dunia pada 1248 M. Dia belajar botani daripada Abu al-Abbas al-Nabati, seorang ahli botani dipelajari, dengan siapa ia mula mengumpul tanaman di dalam dan sekitar Sepanyol.

Pada 1219 ia meninggalkan Sepanyol pada ekspedisi mengumpul tanaman dan melakukan perjalanan di sepanjang pantai utara Afrika hingga Asia Kecil. Cara yang tepat perjalanannya (apakah lewat darat atau laut) tidak diketahui, tetapi ia melawat stesen utama termasuk Bugia, Qastantunia (Constantinople), Tunisia, Tripoli, Barqa dan Adalia.

Selepas 1224 ia memasuki perkhidmatan al-Kamil, gabenor Mesir, dan diangkat menjadi ketua ahli tanaman obat. Pada 1227 al-Kamil menghulurkan dominasi ke Damsyik, dan Ibn al-Baitar menemani dia di sana yang memberinya kesempatan untuk mengumpul tumbuhan di Syria kajian tentang tanaman-Nya diperpanjang atas kawasan yang luas: termasuk Saudi dan Palestin, yang dia baik mengunjungi atau ditapis untuk mengumpul tanaman daripada stesen terletak di sana. Dia meninggal di Damsyik pada 1248.

Sumbangan utama Ibn Baitar , Kitab al-Jami fi al-Adwiya al-Mufrada, adalah salah satu kompilasi botani terbesar berurusan dengan tanaman ubat dalam Bahasa Arab. Kitab tersebut menikmati status yang tinggi di kalangan ahli botani hingga abad ke-16 dan merupakan kerja sistematik yang merangkumi karya-karya sebelumnya, dengan kritik kerana, dan menambah sebahagian besar sumbangan yang sebenar.

Ensiklopedianya terdiri daripada 1,400 item yang berbeza, sebahagian besar tanaman obat dan sayuran, dari sekitar 200 tanaman yang tidak dikenali sebelumnya. Buku merujuk pada karya kebanyakan sekitar 150 penulis Arab, dan buku tersebut juga mengenai sekitar 20 awal saintis Greece. Buku tersebut diterjemahkan ke dalam bahasa Latin dan diterbitkan tahun 1758.

Risalah monumental kedua Kitab al-Mlughni fi al-Adwiya al-Mufrada adalah ensiklopedia perubatan. Obat berdaftar sesuai dengan nilai therapeutical. Jadi, yang 20 bab yang berbeza berurusan dengan bantalan tanaman signifikansi untuk penyakit kepala, telinga, mata, dan lain-lain Pada masalah pembedahan beliau telah sering dikutip ahli bedah Muslim yang terkenal, Abul Qasim Zahrawi.

Selain bahasa Arab, Baitar telah memberikan nama Greek dan Latin daripada tanaman, sehingga memudahkan pemindahan pengetahuan. Sumbangan Ibn Baitar dicirikan dengan pengamatan, analisis dan klasifikasi dan telah diberikan pengaruh yang mendalam di Timur mahupun Barat botani dan perubatan. Meskipun Jami diterjemahkan / diterbitkan terlambat dalam Bahasa-bahasa barat seperti yang disebutkan di atas, namun banyak saintis sebelumnya telah mempelajari pelbagai bahagian daripada buku dan membuat beberapa rujukan untuk itu.

Ibn Battuta - pengembara besar

Pendahuluan

Abu Abdullah Muhammad Ibn Battuta (Bahasa Arab: أبو عبد الله محمد ابن بطوطة) (dilahirkan Februari 24, 1304, meninggal 1369 M) merupakan seorang Berber dari golongan Muslim Sunni. Beliau merupakan cendiakawan dan ulama Mazhab Maliki, dan pernah berkhidmat sebagai Qadi, yakni hakim. Walaubagaimana pun beliau tersohor sebagai penjelajah dan pengembara dan menulis mengenai pengembaraanya selama hampir tiga puluh tahun merangkumi lebih kurang 73,000 batu (117,000 km). Penjelajahannya meliputi daerah yang sekarang merupakan Barat Afrika hingga ke Pakistan, India, Maldives, Sri Lanka, Asia Tenggara dan Cina, jarak yang jauh lebih hebat dari Marco Polo yang hidup hampir sezaman dengan beliau.

Perjalanan hidupnya

Abu Abdullah Muhammad Ibn Battuta, juga dikenali sebagai iklan Shams - Din, lahir di Tangier, Maghribi, pada 24 Februari 1304 (703 Hijrah). Dia meninggalkan Tangier pada Selasa, Jun 14, 1325 (2nd Rejab 725 H.), ketika ia berusia dua puluh satu tahun. Perjalanannya berlangsung selama sekitar tiga puluh tahun, selepas itu ia kembali ke Fez, Maghribi di istana Sultan Abu Inan dan dicatat perjalanannya oleh Ibn Juzay. Ini dikenali sebagai yang terkenal Perjalanan (Rihala) Ibn Battuta. Dia meninggal di Fez pada 1369 Masihi.

Ibn Battuta adalah satu-satunya abad pertengahan pelancong yang diketahui telah mengunjungi negeri setiap Muslim penguasa pada zamannya. Dia juga berkelana di Ceylon (sekarang Sri Lanka), China dan Byzantine dan Rusia Selatan. Tingkat sekadar perjalanannya dianggarkan tidak kurang dari 73, 000 batu, satu angka yang tidak mungkin telah melampaui sebelum usia awal dewasa.

Catatan Pengembaraannya

Didalam kitabnya, Tuhfat al-Nazhar beliau menyebut selama mengelilingi dunia hanya ada tujuh raja yang memiliki kelebihan luar biasa, iaitu Raja Iraq yang berbudi bahasa, Raja Hindustani sangat peramah, Raja Yaman berakhlak mulia, Raja Turki gagah perkasa, Raja Rom sangat pemaaf, Raja Turkistan bersifat tolak ansur dan Raja Melayu Malik Al-Zahir (Sumatra) yang berilmu pengetahuan luas dan mendalam.

Pengembaraannya bermula ketika usianya 21 tahun. Beliau meninggalkan Tanjah pada 14 Jun 1325. Pengembaraan beliau mengambil masa 38 tahun meliputi perjalanan sejauh 120,000 kilometer dan singgah di 44 negara. Beliau kembali semula ke Morocco semasa pemerintahan Sultan Abu 'Inan dan kisah pengembaraan beliau ditulis oleh Ibn Juzay.Kisah pengembaraan pertama bermula dari Tangier, Afrika Utara pada 13 Jun 1325 menuju Iskandariah sebelum ke Dimyath dan Kaherah.

Selanjutnya Ibnu Battuta merentasi bumi Palastin menuju Damsyik dan ke Ladzikiyah, seterusnya ke Aleppo. Dalam perjalanan berkenaan, Ibnu Battuta terlihat satu kafilah sedang menuju ke Makkah untuk menunaikan ibadat haji lalu beliau bergabung dengan rombongan itu. Beliau menetap di Makkah selama 2 tahun. Ibnu Battuta meneruskan pengembaraannya ke Yaman melalui jalan laut dan melawat Aden, Mombosa, Timur Afrika dan Kulwa. Beliau kembali ke Oman dan balik semula ke Mekkah untuk menunaikan Haji pada tahun 1332 masihi, melaui Hormuz, Siraf, Bahrin dan Yamama.

Pada pusingan kedua, Ibnu Battuta ke Syam dan Laut Hitam, ke Bulgaria, Rom, Rusia, Turki serta pelabuhan Odesia dan menyusuri Sungai Danube. Kemudian belayar ke Semenanjung Crimea di mana beliau mengunjungi Rusia Selatan dan seterusnya ke India. Di India beliau menjadi kadi dan berkhidmat dengan keluarga seorang sultan.

Beliau mengembara hingga ke Sri Lanka, Indonesia dan Canton, Sumatera, Indonesia dan melalui laut Amman sebelum meneruskan perjalanan darat ke Iran, Iraq, Palestin dan Mesir. Beliau kembali ke Makkah untuk menunaikan Ibadah Haji yang ke tujuh (terakhir) pada November 1348.

Perjalanan ketiga bermula pada 753 Hijrah dimana beliau sampai ke Mali di tengah Afrika Barat sebelum ke Maghribi. Setiap kali mengunjungi sesebuah negara, Ibnu Battuta akan membuat catatan terperinci mengenai penduduk, pemerintah, ulamak serta kezaliman yang dilaksanakannya.Tetapi malangnya, pencapaian Ibnu Battuta yang luar biasa itu tidak mendapat penghargaan sewajarnya apabila manuskrip catatannya dirampas dan di sembunyikan kerajaan Perancis yang menjajah kebanyakan negeri di benua Afrika. Manuskrip catatan beliau dipercayai disimpan di Bibliotheque Nationale, Paris, menyebabkan bangsa Arab sendiri tidak dapat menghargai pencapaiannya sebagai seorang pelayar Islam yang agung.

Ibnu Rusyd (Averroes) *ahli falsafah, kedoktoran dan ilmu fiqh

Nama sebenar Averrose ialah Abu Walid Muhammad bin Rusyd> Beliau lebih dikenali dengan Ibnu Rusyd yang lahir di Kordoba (Spanyol) pada tahun 520 Hijriah (1128 Masehi). Ayah dan datuk Ibnu Rusyd adalah hakim-hakim terkenal pada masa itu.

Ibnu Rusyd sejak kecil adalah merupakan seorang anak yang mempunyai minat yang mendalam terhadap ilmu dan mempunyai bakat tinggi. Dia mendalami pelbagai bidang ilmu, seperti kedoktoran, hukum hakam, matematik dan filsafat. Ibnu Rusyd mendalami bidang filsafat dari Abu Ja'far Harun dan Ibnu Baja.

Ibnu Rusyd adalah seorang genius yang berasal dari Andalusia dengan pengetahuan ensiklopedik. Masa hidupnya sebahagian besarnya diberikan untuk mengabdikan diri sebagai "Kadi" (hakim) dan fisikawan.

Di dunia barat, Ibnu Rusyd dikenali sebagai Averroes dan komentator yang terbesar dalam bidang filsafat Aristoteles yang mempengaruhi filsafat Kristen di abad pertengahan, termasuk pemikir seperti St. Thomas Aquinas. Ramai yang berjumpa Ibnu Rusyd untuk mengkonsultasikan masalah kedoktoran dan masalah hukum.

Pemikiran Ibnu Rusyd

Karya-karya Ibnu Rusyd meliputi bidang filsafat, kedoktoran dan fikih dalam bentuk karangan, ulasan, essai dan resume. Hampir semua karya-karya Ibnu Rusyd diterjemahkan ke dalam bahasa Latin dan Ibrani (Yahudi) sehingga kemungkinan besar karya-karya aslinya sudah tidak ada.

Terdapat 2 Filsafat Ibnu Rusyd iaitu:
i. Filsafat Ibnu Rusyd seperti yang difahami oleh orang Eropah pada abad pertengahan; dan
ii. Filsafat Ibnu Rusyd tentang akidah dan sikap keberagamaannya.

Karya Ibnu Rusyd:
Bidayat Al-Mujtahid (kitab ilmu fiqih)
Kulliyaat fi At-Tib (buku kedoktoran)
Fasl Al-Maqal fi Ma Bain Al-Hikmat Wa Asy-Syari’at (filsafat dalam Islam dan menolak segala paham yang bertentangan dengan filsafat)

IBNU SINA (AVICENNA)*Bapa Perubatan Moden

Ibnu Sina (980-1037) merupakan doktor Islam yang terulung. Sumbangannya dalam bidang perubatan bukan sahaja diperakui oleh dunia Islam tetapi juga oleh para sarjana Barat. Nama sebenar Ibnu Sina ialah Abu Ali al-Hussian Ibnu Abdullah. Tetapi di Barat, beliau lebih dikenali sebagai Avicenna.

Ibnu Sina dilahirkan pada tahun 370 Hijrah bersamaan dengan 980 Masihi. Pengajian peringkat awalnya bermula di Bukhara dalam bidang bahasa dan sastera. Selain itu, beliau turut mempelajari ilmu-ilmu lain seperti geometri, logik, matematik, sains, fiqh, dan perubatan.
Walaupun Ibnu Sina menguasai pelbagai ilmu pengetahuan termasuk falsafah tetapi beliau lebih menonjol dalam bidang perubatan sama ada sebagai seorang doktor ataupun mahaguru ilmu tersebut.

Ibnu Sina mula menjadi terkenal selepas berjaya menyembuhkan penyakit Putera Nub Ibn Nas al-Samani yang gagal diubati oleh doktor yang lain. Kehebatan dan kepakaran dalam bidang perubatan tiada tolok bandingnya sehingga beliau diberikan gelaran al-Syeikh al-Rais (Mahaguru Pertama).

Kemasyhurannya melangkaui wilayah dan negara Islam. Bukunya Al Qanun fil Tabib telah diterbitkan diRom pada tahun 1593 sebelum dialihbahasakan ke dalam bahasa Inggeris dengan judul Precepts of Medicine. Dalam jangka masa tidak sampai 100 tahun, buku itu telah dicetak ke dalam 15 buah bahasa. Pada abad ke-17, buku tersebut telah dijadikan sebagai bahan rujukan asas diuniversiti-universiti Itali dan Perancis. Malahan sehingga abad ke-19, bukunya masih diulang cetak dan digunakan oleh para pelajar perubatan.

Ibnu Sina juga telah menghasilkan sebuah buku yang diberi judul Remedies for The Heart yang mengandungi sajak-sajak perubatan. Dalam buku itu, beliau telah menceritakan dan menghuraikan 760 jenis penyakit bersama dengan cara untuk mengubatinya. Hasil tulisan Ibnu Sina sebenarnya tidak terbatas kepada ilmu perubatan sahaja. Tetapi turut merangkumi bidang dan ilmu lain seperti metafizik, muzik, astronomi, philologi (ilmu bahasa), syair, prosa, dan agama.

Penguasaannya dalam pelbagai bidang ilmu itu telah menjadikannya seorang tokoh sarjana yang serba boleh. Beliau tidak sekadar menguasainya tetapi berjaya mencapai tahap zenith iaitu puncak kecemerlangan tertinggi dalam bidang yang diceburinya.

Di samping menjadi zenith dalam bidang perubatan, Ibnu Sina juga menduduki ranking yang tinggi dalam bidang ilmu logik sehingga digelar guru ketiga. Dalam bidang penulisan, Ibnu Sina telah menghasilkan ratusan karya termasuk kumpulan risalah yang mengandungi hasil sastera kreatif.

Perkara yang lebih menakjubkan pada Ibnu Sina ialah beliau juga merupakan seorang ahli falsafah yang terkenal. Beliau pernah menulis sebuah buku berjudul al-Najah yang membicarakan persoalan falsafah. Pemikiran falsafah Ibnu Sina banyak dipengaruhi oleh aliran falsafah al-Farabi yang telah menghidupkan pemikiran Aristotle. Oleh sebab itu, pandangan perubatan Ibnu Sina turut dipengaruhi oleh asas dan teori perubatan Yunani khususnya Hippocrates.

Perubatan Yunani berasaskan teori empat unsur yang dinamakan humours iaitu darah, lendir (phlegm), hempedu kuning (yellow bile), dan hempedu hitam (black bile). Menurut teori ini, kesihatan seseorang mempunyai hubungan dengan campuran keempat-empat unsur tersebut. Keempat-empat unsur itu harus berada pada kadar yang seimbang dan apabila keseimbangan ini diganggu maka seseorang akan mendapat penyakit.

Setiap individu dikatakan mempunyai formula keseimbangan yang berlainan. Meskipun teori itu didapati tidak tepat tetapi telah meletakkan satu landasan kukuh kepada dunia perubatan untuk mengenal pasti punca penyakit yang menjangkiti manusia. Ibnu Sina telah menapis teori-teori kosmogoni Yunani ini dan mengislamkannya.

Ibnu Sina percaya bahawa setiap tubuh manusia terdiri daripada empat unsur iaitu tanah, air, api, dan angin. Keempat-empat unsur ini memberikan sifat lembap, sejuk, panas, dan kering serta sentiasa bergantung kepada unsur lain yang terdapat dalam alam ini. Ibnu Sina percaya bahawa wujud ketahanan semula jadi dalam tubuh manusia untuk melawan penyakit. Jadi, selain keseimbangan unsur-unsur yang dinyatakan itu, manusia juga memerlukan ketahanan yang kuat dalam tubuh bagi mengekalkan kesihatan dan proses penyembuhan.

Pengaruh pemikiran Yunani bukan sahaja dapat dilihat dalam pandangan Ibnu Sina mengenai kesihatan dan perubatan, tetapi juga bidang falsafah. Ibnu Sina berpendapat bahawa matematik boleh digunakan untuk mengenal Tuhan. Pandangan seumpama itu pernah dikemukakan oleh ahli falsafah Yunani seperti Pythagoras untuk menghuraikan mengenai sesuatu kejadian. Bagi Pythagoras, sesuatu barangan mempunyai angka-angka dan angka itu berkuasa di alam ini. Berdasarkan pandangan itu, maka Imam al-Ghazali telah menyifatkan fahaman Ibnu Sina sebagai sesat dan lebih merosakkan daripada kepercayaan Yahudi dan Nasrani.

Sebenarnya, Ibnu Sina tidak pernah menolak kekuasaan Tuhan. Dalam buku An-Najah, Ibnu Sina telah menyatakan bahawa pencipta yang dinamakan sebagai "Wajib al-Wujud" ialah satu. Dia tidak berbentuk dan tidak boleh dibahagikan dengan apa-apa cara sekalipun. Menurut Ibnu Sina, segala yang wujud (mumkin al-wujud) terbit daripada "Wajib al-Wujud" yang tidak ada permulaan.

Tetapi tidaklah wajib segala yang wujud itu datang daripada Wajib al-Wujud sebab Dia berkehendak bukan mengikut kehendak. Walau bagaimanapun, tidak menjadi halangan bagi Wajib al-Wujud untuk melimpahkan atau menerbitkan segala yang wujud sebab kesempurnaan dan ketinggian-Nya.

Pemikiran falsafah dan konsep ketuhanannya telah ditulis oleh Ibnu Sina dalam bab "Himah Ilahiyyah" dalam fasal "Tentang adanya susunan akal dan nufus langit dan jirim atasan.
Pemikiran Ibnu Sina ini telah rnencetuskan kontroversi dan telah disifatkan sebagai satu percubaan untuk membahaskan zat Allah. Al-Ghazali telah menulis sebuah buku yang berjudul Tahafat al'Falasifah (Tidak Ada Kesinambungan Dalam Pemikiran Ahli Falsafah) untuk membahaskan pemikiran Ibnu Sina dan al-Farabi.

Antara percanggahan yang diutarakan oleh al-Ghazali ialah penyangkalan terhadap kepercayaan dalam keabadian planet bumi, penyangkalan terhadap penafian Ibnu Sina dan al-Farabi mengenai pembangkitan jasad manusia dengan perasaan kebahagiaan dan kesengsaraan di syurga atau neraka.

Walau apa pun pandangan yang dikemukakan, sumbangan Ibnu Sina dalam perkembangan falsafah Islam tidak mungkin dapat dinafikan. Bahkan beliau boleh dianggap sebagai orang yang bertanggungjawab menyusun ilmu falsafah dan sains dalam Islam. Sesungguhnya, Ibnu Sina tidak sahaja unggul dalam bidang perubatan tetapi kehebatan dalam bidang falsafah mengatasi gurunya sendiri iaitu al-Farabi.

Di antara Karya Ibnu Sina yang terkenal menjadi bahan rujukan utama;
*Qanun fi Thib (Canon of Medicine)(Terjemahan bebas : Aturan Pengobatan)
*Asy Syifa- An Najat

AL-MAWARDI *ulamak-faqeh Mazhab Shafie

Latar belakang

Namanya ialah Ali bin Muhammad bin Habib al-Mawardi al-Basri, al-Syafie. Imam al-Mawardi dilahirkan di Basrah pada tahun 364 hijrah bersamaan pada tahun 974 masehi. Beliau dibesarkan dalam keluarga yang sememangnya cinta kepada ilmu pengetahuan. Keluarga beliau sentiasa mengambil berat mengenai pendidikan dan pengajiannya. Sejak kecil lagi beliau diajar al-Quran, al-Hadis, Feqah, Usul dan lain-lain dari ilmu Syariat. Di peringkat awalnya, ia mendapat bimbingan daripada Abu Qasim al-Syaimiri, seorang ulama Basrah yang terkenal ketika itu dalam bidang feqah.

Beliau mendengar ilmu hadis daripada beberapa ulama terkenal seperti Hasan bin Ali al-Jayli, Muhamad bin Ma’ali al-Azdi, Muhamad bin ‘Adi al-Munqari. Al-Mawardi mengambil ilmu kesusasteraan bahasa Arab dari Syeikh Abu Muhamad al-Baqi di samping berguru dengan Syeikh Abu Hamid Isfarayni.

Sejarah telah menunjukkan bahawa al-Mawardi pernah dilantik memegang jawatan kadi di beberapa buah negeri seperti di Kurat, di negeri Naisaburi sehingga beliau digelar Qadi al-Qudha. Namun demikian sesetengah ulamak seperti Abu Taib al-Tabari dan Syaimiri tidak bersetuju dengan gelaran ini. Walau bagaimanapun gelaran ini terus dikekalkan oleh sebahagian ulama yang lain pada masa itu. Buktinya gelaran itu masih lagi dikaitkan dengan namanya sehinggalah beliau wafat dan gelaran itu masih kekal sehingga ke hari ini.

Al-Mawardi mempunyai peranan yang penting dalam pemerintahan kerajaan pada masa itu. Beliau sentiasa berkecimpung dalam politik pemerintahan dengan menjadi utusan raja untuk mengambil bai’ah dari rakyat. Ini berlaku ketika kematian al-Qadirul-Allah pada tahun 422 hijrah. Maka anaknya al-Qa’imul Allah telah mengantikan beliau dengan memegang jawatan khalifah, lalu ia mengutuskan al-Mawardi ke negeri-negeri yang lain untuk mengambil bai’ah dari rakyat.

Sepanjang beliau memegang jawatan sebagai kadi, beliau dapat mengetahui keadaan seharian masyarakat awam dan berinteraksi dengan mereka dengan lebih dekat lagi. Beliau juga dapat menyelami dan memutuskan perkara-perkara adat kebiasaan untuk disesuaikan dengan panduan syarak. Daripada jawatan kadi, beliau telah dinaikkan pangkat dan taraf ke peringkat yang lebih tinggi dalam tugas pentadbiran dan pemerintahan negara. Di sinilah beliau dapat mendekati pembesar-pembesar dan pemimpin negara. Mereka menjadikan al-Mawardi sebagai tempat rujukan ketika menghadapi masalah.

Khalifah al-Qa’imul Allah pernah mengutuskan al-Mawardi pada tahun 428 hijrah bagi menjadi orang tengah antara Jalalud-daulah dengan Abi Kalijar. Imam al-Mawardi merupakan ketua utusan dari khalifah kepada Abi Kalijar. Melalui perundingan inilah berlaku perdamaian antara kedua-dua pihak pada tahun 429 hijrah. Dalam majlis-majlis rasmi kerajaan, al-Mawardi sentiasa mendapat tumpuan dan kedudukan yang tinggi di kalangan pembesar-pembesar negara seperti perayaan perkahwinan Khalifah Amril Allah dengan Khadijah binti Ahki Sultan Ta’gharbalak pada tahun 448 hijrah.

Ini disebabkan beliau terkenal dengan pelembut, warak dan jauh dari perkara-perkara keji. Al-Mawardi seorang ulama yang terulung dan faqeh bermazhab Syafie. Beliau dianggap sebagai pemikir dan tokoh politik kenegaraan ynag paling menonjol semasa pemerintahan kerajaan Abbasiah. Beliau juga alim dalam bidang tafsir, usul fiqh dan ilmu kemasyarakatan. Subki menyifatkannya dalam Tabaqat Syafieyah al-Kubra sebagai seorang ulama yang telah mencapai tahap keilmuan yang tinggi, merupakan tokoh mazhab yang terkenal dan pakar dalam segala bidang ilmu.

Beliau mempunyai seorang saudara lelaki yang tinggal di Basrah. Kedua-dua mereka saling berutusan surat untuk bertanyakan tentang suasana dan hal masing-masing. Pada suatu hari, saudara beliau telah mengutus surat dari Basrah kepadanya yang tinggal di kota Baghdad. Di dalam surat itu, saudara beliau telah menulis sebuah syair :

Kenyamanan kota Baghdad yang merindukanku,

Pergi mengunjunginya biarpun kemampuanku terbantut,

Betapakah kesabaranku kini padanya apabila terhimpun,

Dua kenyamanan udara yang berpanjangan dan berlalu singkat.

Beliau telah wafat pada 30 bulan Rabi’ul Awwal tahun 450 hijrah bersamaan 27 Mei 1058 masehi ketika berumur 86 tahun. Jenazah beliau telah disembahyangkan dengan diimamkan oleh al-Khatib al-Baghdadi. Para pembesar dan ulama turut hadir menyembahyangkan jenazahnya. Beliau telah dikebumikan di perkuburan Bab Harb di Baghdad. Kewafatannya ialah selepas 11 hari kewafatan Qadi Abu Taib.

Guru-gurunya

Al-Mawardi telah menuntut ilmu dari ulama-ulama yang terkenal pada masa itu antaranya :

1. Qadi Abu Qasim Abdul Wahid bin Husein al-Syaimiri bermazhab Syafie. Beliau telah mengarang kitab seperti al-Idha fi Mazhab, Kitab Qias wa ‘ilal, Adab Mufti wa Mustafta dan lain-lain. Beliau menuntut ilmu dari Abu Hamid al-Mawarzi dan Abu Fayad. Beliau wafat pada tahun 386H.

2. Muhammad bin Adi al-Munqari. Nisbah kepada bani Munqar bin Ubaid bin Muqa’is bin Amru bin Ka’ab.

3. Hassan bin Ali bin Muhammad al-Jily. Al-Mawardi belajar dengannya ilmu Hadis.

4. Muhammad bin al-Mu’ally al-Azdy. Al-Mawardi belajar dengannya ilmu bahasa Arab.

5. Jaafar bin Muhammad al-Fadal bin Abdullah Abu Qasim al-Daqaq. Beliau juga dikenali sebagai Ibn Marastani al-Baghdadi. Wafat pada 387 hijrah. Al-Mawardi belajar dengannya ilmu Hadis.

6. Syeikh Islam Abu Hamid, Ahmad bin Abu Tahir Muhammad bin Ahmad al-Isfarayni. Lahir pada tahun 344 hijrah. Seorang ulama Syafieyah yang terkemuka di Baghdad. Beliau menghabiskan umurnya hanya dengan ilmu di Kota Baghdad. Mempunyai ketegasan dan keberanian dalam mengatakan kebenaran. Beliau belajar feqah dengan Abu Hassan, Ibn Marzan, Abu Qassim Darki dan lain-lain ulama yang masyhur sehingga beliau menjadi ulama yang disegani. Beliau mempunyai kitab Ta’lik syarah Mazni sebanyak 50 jilid dan juga kitab dalam usul Fiqh. Abu Hassan Qadrawin menyebutkan bahawa tidak pernah saya melihat seorang yang alim dalam mazhab Syafie yang lebih faqeh dari Abu Hamid. Beliau telah wafat pada tahun 406 hijrah.

7. Abu Muhammad, Abdullah bin Muhammad al-Bukhary terkenal dengan al-Bafi al-Khawarijmi. Beliau merupakan murid kepada Abu Ali bin Abu Hurairah dan Abu Ishak al-Marwazi. Al-Zahibi menyebutkan bahawa Abu Muhammad merupakan seorang yang alim, terutama dalam bahasa Arab dan kesusasteraannya. Beliau telah wafat pada bulan Muharram tahun 398 hijrah dan disembahyangkan oleh al-Isfarayni.

Murid-muridnya

Antara murid-Murid Imam al-Mawardi pula ialah:

1. Khatib al-Baghdadi, Ahmad bin Ali bin Sabit bin Mahdi al-Hafiz Abu Bakar al-Khatib al-Baghdadi seorang ahli hadis. Dilahirkan pada Jamadil Akhir 392 hijrah. Beliau mendapat didikan dari Qadi Abu Taib al-Tabari, Abu Hassan al-Mahamali, Syeikh Abu Ishak Syirazi dan Abu Nasir bin Sobah. Beliau merupakan seorang yang banyak merantau bagi mencari guru-guru dalam bidang hadis. Beliau telah mengarang 60 buah kitab. Antara yang terkenal iaitu Tarikh al-Baghdad. Ibn Makula menyebutkan bahawa al-Baghdadi merupakan seorang ulama yang pernah saya lihat keilmuan, hafalan dan kegigihannya yang tinggi. Kekuatan mengingatkan hadis Rasulullah, mengetahui ‘illah hadis dan kesahihannya. Tidak ada di Baghdad ini selepas al-Darqatini yang sama sepertinya. Antara kitab-kitabnya ialah : Tarikh al-Baghdad sebanyak 14 jilid, Kitab al-Kifayah, Al-Jamie, Sharaf Ashab al-Hadis dan Tathfil. Syeikh Abu Ishak Syirazi menyebutkan bahawa Abu Bakar al-Khatib seperti al-Darqatini dalam mengetahui hadis dan hafalannnya. Beliau telah wafat pada bulan Zulhijjah tahun 436 hijrah dan dimakamkam di sebelah Bashar al-Hafi. Ibn Khallikan menyebutkan bahawa saya mendengar bahawa Syeikh Abu Ishak antara orang yang membawa jenazahnya kerana beliau telah meninggalkan banyak kebaikan terutama dalam kitab hadis yang dikarangnya.

2. Abdul Malik bin Ibrahim bin Ahmad Abu Fadal al-Hamazi al-Faradi terkenal dengan al-Maqdisi. Beliau merupakan ahli Hamazan dan menetap di Baghdad sehingga wafat. Beliau telah mendengar ilmu dari Abu Nasir bin Hubairah, Abu Fadl bin Abdon al-Faqiah dan Abu Muhammad Abdullah bin Jaafar al-Khabaj, al-Mawardi dan lain-lain. Beliau telah menghafal kitab Mujmal al-Lughah karangan Ibn Faris dan Gharibu l-Hadis karangan Ibn Ubaid. Beliau merupakan seorang yang zuhud, ahli ibadat dan warak. Beliau telah wafat pada bulan Ramadhan tahun 489 hijrah ketika berumur hampir 80 tahun.

3. Muhammad bin Ahmad bin Abdul Baqi bin Hassan bin Muhammad bin Tauqi, Abu Fada’il, al-Rabi’iyy, al-Mawsili. Menuntut ilmu dengan al-Mawardi dan Abu Ishak Syirazi. Beliau mendengar ilmu hadis dari Abu Ishak Ibrahim bin Umar al-Barmaki, Qadi Abu Taib al-Tabari, Abu Qassim al-Tanuhi, Abu Talib bin ‘Ailan, Hassan bin Ali Jauhari dan lain-lain. Beliau telah wafat pada bulan safar tahun 494 hijrah dan dikuburkan di perkuburan Sunizi.

4. Ali bin Saad bin Abdul Rahman bin Muhriz bin Abu Uthman dikenali Abu Hassan al-Abdari. Beliau telah mengarang kitab berjudul Mukhtasar al-kifayah yang menceritakan mengenai perbezaan-perbezaan pendapat antara para ulama. Beliau berketurunan dari bani Abdul Dar, berasal dari Mayurqah, Andalus. Beliau merupakan seorang yang alim dalam fatwa dan mengetahui perbezaan pendapat antara ulama-ulama. Beliau mengambil ilmu dari Abu Hazim al-Zahiri. Kemudian selepas itu, beliau telah berhijrah ke timur, mengerjakan haji dan memasuki kota Baghdad. Beliau telah meninggalkan mazhab Ibn Hazim dan menuntut ilmu dalam mazhab Syafie dari Abu Ishak Syirazi dan Abu Bakar Syasi. Beliau belajar dari Qadi Abu Taib Tabari, al-Mawardi, Abu Hassan bin Ali Jauhari dan lain-lain. Diriwayatkan darinya oleh Abu Qassim bin Samarqandi, Abu Fadl Muhammad bin Ataf, Saad al-Khair bin Muhammah al-Ansari dan lain-lain. Beliau telah meninggal dunia pada hari Sabtu bulan Jamadil Akhir tahun 493 hijrah.

5. Mahdi bin Ali al-Isfarayni al-Qadi Abu Abdullah. Beliau mempunyai kitab ringkasan dalam bidang feqah yang berjudul al-Isti’na’. Beliau menuntut ilmu di Baghdad pada tahun 428 hijrah dari Imam al-Mawardi, Khatib al-Baghdadi dan lain-lain.

6. Ibn KhairunImam al-Alim al-Hafiz al-Musnadu al-hujjah, Abu Fadli Ahmad bin Hassan bin Ahmad bin Khairun al-Baghdad al-Muqarri Ibn al-Baqalani. Dilahirkan pada tahun 406 hijrah. Mengambil ijazah daripadanya Abu Hassan Muhammad bin Ahmad bin Salat al-Ahwazi, Abu Husain bin Mutayyim, Muhammad bin Ahmad bin Mahamili dan lain-lain. Beliau mendengar ilmu dari Abu Ali bin Sazan, Abu Bakar Barkani, Ahmad bin Mahamili, Abddul Malik bin Misran dan al-Mawardi. Beliau adalah seorang yang warak, alim dan banyak meriwayatkan hadis. Beliau wafat pada bulan Rejab tahun 488 hijrah ketika berumur 84 tahun satu bulan.

7. Abdul Rahman al-Khasayri, Abdul Rahman bin Abdul Karim bin Hawazan Abu Mansur al-Khasayri dilahirkan pada bulan safar 420 hijrah. Beliau mempunyai akhlak yang mulia, warak, pelembut, sederhana dalam berpakaian, makan dan minum, menghabiskan umurnya dengan beribadat dan berkhalwat. Beliau belajar ilmu dengan bapanya, dari Abu Hafas Umar bin Abdullah bin Masrur, Abu Said Zahir bin Muhammad bin Ibrahim al-Nuqani, Abu Abdullah al-Syirazi, Muhammad bin Ibrahim bin Muhammad bin Yahya al-Mazki dan lain-lain. Beliau pergi ke Baghdad bersama bapanya dan menuntut ilmu dari Qadi Abu Taib, al-Mawardi dan Abu Bakar Muhammad bin Abdul Malik bin Bisran. Beliau wafat pada tahun 482 hijrah.

8. Abdul Wahid bin Abdul Karim bin Hawazin al-Ustaz Abu Said ibn al-Ustaz Abu Qassim al-Khusayri di gelar sebagai Rukunul-Islam. Beliau dilahirkan pada tahun 418 hijrah sebelum kelahiran Imam Haramain setahun. Kehidupannya penuh dengan menuntut ilmu dan beribadat. Beliau sering membaca al-Quran. Menuntut ilmu hadis dari bapanya, Abu Hassan Ali bin Muhammad al-Tirazi, Abu Saad Abdul Rahman bin Hamadan Nasrawi, Abu Hassan Muhammad bin Ahmad bin Jaafar al-Muzakiki, Abu Abdullah Muhammad bin Bakuwiyyah al-Sirazi, Qadi Abu Taib al-Tabari dan Qadi Abu Hassan al-Mawardi.

9. Abdul Ghani bin Nazil bin Yahya bin Hasan bin Yahya bin Shahi al-Alwahi Abu Muhamad al-Misri berasal dari negeri Mesir, merantau ke kota Baghdad untuk menuntut ilmu dari ulama di sana seperti Qadi Abi Taib al-Tabari, al-Mawardi, Abi Ishak Barmaki, Abi Muhamad Jauhari dan lain-lain. Ibnu Najar menyebutkan bahawa beliau wafat pada 13hb Muharram 486 Hijrah dan disembahyangkan oleh Imam Abu Bakar al-Shahi. Subki telah menyebutkan bahawa: menurut tarikh Syeikh kami al-Zahibi, beliau telah wafat pada 483 Hijrah, ini berbeza dengan riwayat oleh Ibnu Najar.

10. Ahmad bin Ali bin Badran, Abu Bakar Hulwani. Beliau dilahirkan pada tahun 420 hijrah dan belajar hadis dengan Qadi Abu Taib al-Tabari, al-Mawardi, al-Jawhari dan lain-lain. Antara kitabnya ialah kitab Lata’ifu l-Ma’arif. Beliau wafat pada Jamadil Awwal tahun 507 hijrah dan dikebumikan di Bab al-Harb.

11. Abi Narsi Syeikh Islam, Imam al-Hafiz al-Mufidu musnid, Abu Gana’im Muhamad bin Ali bin Maimum bin Muhamad al-Nursi, al-Kufi. Dilahirkan pada 424 Hijrah. Seorang yang siqah, warak dan banyak sembahyang tahajjud pada waktu malam. Beliau menuntut ilmu dari Muhamad bin Ali bin Abd Rahman Alawi, Abi Taib al-Tabari, al-Mawardi dan lain-lain. Beliau meninggal dunia pada 16hb Sya’ban tahun 510 hijrah dan dimakamkan di Kufah.

12. Ibn KadisAbu Izzu Ahmad bin Ubaidillah bin Muhammad bin Ahmad bin Hamadan bin Umar bin Ibrahim bin Isa, anak sahabat Nabi s.a.w bernama Uthbah bin Furqad Sulaimi al-Ukbari, dikenali sebagai Ibn Kadis. Beliau dilahirkan pada bulan Safar tahun 432 hijrah. Beliau menuntut ilmu dengan Abu Taib al-Tabari, al-Mawardi, al-Jauhari, Abu Ali Muhammad bin Husain Jaziri dan Abu Husain bin Narsi. Beliau wafat pada tahun 526 hijrah.

Sahabat-sahabatnya

Zaman Imam al-Mawardi adalah zaman perkembangan ilmu dalam berbagai-bagai bidang, berkembangnya tempat pengajian ilmu di dunia Islam terutama di Baghdad. Pada ketika itu Baghdad menjadi pusat penyebaran ilmu.

Antara ulama-ulama yang hidup sezaman dengan al-Mawardi ialah:

1. Abu Taib al-Tabari Tahir bin Abdullah bin Tahir bin Umar al-Qadi al-Alamah Abu Taib al-Tabari. Beliau berasal dari Amal, Tabarsatan dan dilahirkan pada tahun 348 hijrah di sana. Beliau menuntut ilmu dengan Abu Ahmad al-Ghatarifi, Abu Hassan al-Daraqtini dan Ibn Arfah. Beliau telah menuntut ilmu dengan Abu Ali al-Zujaji di Amad dan Abu Qassim bin Kaj di Jurjan. Kemudian beliau menuntut di Naisaburi dan kembali semula ke Baghdad. Al-Hafiz al-Khatib al-Baghdadi menyebutkan bahawa Abu Taib adalah seorang yang warak, mengetahui perkara usul dan furu’ serta mempunyai akhlak yang mulia. Antara karangannya ialah kitab yang berjudul al-Ta’alik dalam 10 jilid, al-Mujarad dan Syarah al-Furu’. Beliau telah wafat pada Rabi’ul Awwal tahun 450 hijrah ketika berumur 102 tahun.

2. Al-Iskaf Abdul Jabar bin Ali bin Muhammad al-Ustaz Abu Qassim al-Isfarayni. Beliau dikenali sebagai al-Iskaf. Beliau adalah seorang guru yang baik, alim dalam ilmu feqah dan ilmu kalam, warak dan zuhud. Beliau wafat pada tahun 452 hijrah.

3. Saymiri, Al-Qadi al-Alamah Abu Abdullah Husain bin Ali bin Muhammad, al-Saymiri al-Nahafi. Beliau wafat pada bulan Syawal tahun 436 hijrah ketika berumur 81 tahun.

4. Al-Darimi Muhammad bin Abdul Wahid bin Muhammad bin Umar bin Maimun, al-Imam Abu Farraj al-Darini al-Baghdadi. Beliau belajar dari Abu Hussain al-Ardabily dan Syeikh Abu Hamid Al-Isfarayni. Beliau adalah seorang yang kuat ingatan, alim dalam feqah, penyair dan fasih dalam berbicara. Beliau dilahirkan pada tahun 358 hijrah dan wafat pada Zulkaedah tahun 449 hijrah di Damsyik.

5. Abu ‘Asim al-AbadiMuhammad bin Ahmad bin Muhammad bin Muhammad bin Abdullah bin Abad, al-Qadi Abu ‘Asim al-Abadi al-Harawi. Beliau menuntut ilmu dengan Qadi Abu Mansur al-Azdi, Qadi Abu Umar al-Basatami, Abu Ishak al-Isfarayni dan Abu Tahir al-Ziyadi. Beliau adalah seorang ulama yang mempunyai pandangan yang tajam. Beliau mengarang kitab Mabsud, kitab al-Hadi dan lain-lain lagi. Mengambil ilmu darinya oleh Abu Saad al-Harawi dan anaknya Abu Hassan al-Abadi.

6. Al-Kazaruni Muhammad bin Banan bin Muhammad al-Kazaruni. Al-Zahabi menyebutkan bahawa al-Kazaruni menuntut ilmu dengan al-Muhamaly. Beliau mengarang kitab dalam bidang feqah yang berjudul al-Ibanah. Beliau wafat pada tahun 455 hijrah.

7. Al-Fannaki Ahmad bin Husain Abu Hussain, al-Razi al-Fannaki. Beliau dilahirkan di tempat bernama Rayyi. Beliau menuntut ilmu dengan Abu Hamid al-Isfarayni, Abu Abdullah al-Hulaymi dan Abu Tahir al-Ziyadi. Beliau wafat pada tahun 448 hijrah ketika berumur lebih 90 tahun.

8. Abu Abdullah al-Wanni Hussain bin Muhammad bin Abdul Wahid, Abu Abdullah al-Wanni. Beliau merupakan seorang yang pakar dalam bidang fara’id. Beliau wafat pada akhir 450 hijrah.

Pujian-Pujian Ulama kepada Imam al-Mawardi

Tidak syak lagi bahawa Imam al-Mawardi merupakan tokoh ulama dan pemikir politik dalam dunia ilmu Islam. Buku-bukunya merupakan rujukan kepada pengkaji ilmu sejak dahulu sehingga sekarang bukan sahaja di timur tetapi juga di barat. Kitab al-Hawi al-Kabir iaitu sebanyak 22 jilid adalah kitab yang diketahui paling banyak membicarakan ilmu feqah dalam mazhab Syafie setakat ini selepas kitab Majmuk yang mempunyai 24 jilid.

Al-Khatib al-Baghdadi menyebutkan dalam Tarikh Baghdad bahawa Imam al-Mawardi seorang yang mempunyai siqah di antara ulama dari mazhab Syafie. Ibn Jawzi menyebutkan bahawa al-Mawardi seorang yang soleh. Yakut dalam Mu’ajam Adaba’ menyebutkan bahawa al-Mawardi seorang yang alim yang terkemuka bermazhab Syafie.

KESIMPULANNYA

1. Para ahli sejarah dan tabaqat mengelarkannya dengan gelaran al-Mawardi, Qadi al-Qudat, al-Basri dan al-Syafie.
2. Al-Mawardi dinisbahkan kepada air mawar(ma’ul wardi) kerana bapa dan datuknya adalah penjual air mawar.
3. Qadi Qudat disebabkan beliau seorang ketua kadi alim dalam bidang feqah. Gelaran ini diterima pada tahun 429 hijrah.
4. Gelaran al-Basri ialah kerana beliau lahir di Basrah. Sementara nama penggantinya (nama kinayah) ialah Abu Hassan.

Al-Battani- saintis

Beliau ialah Abu Abdullah Mohd b. Jabir b. Sinan Al Harrani. Menurut sumber sejarah beliau dilahirkan pada 858 Masihi di Negeri Harran dan menurut sumber lain tempat kelahirannya adalah di Battan, salah satu negeri di Harran. Al-Battani mendapat pendidikan awal daripada bapanya sendiri Jabir Ibn San’an yang juga merupakan seorang Saintis yang terkenal ketika di zamannya.

Beliau kemudiannya berhijrah ke Raqqa yang terletak di tebing Sungai Euphrates dan mendapat pendidikan lanjut dan mendapat kesarjanaan dalam bidang tersebut. Pada abad ke 9, beliau berhijrah pula ke Samarra dan bekerja di sana sehinggalah ke akhir hayat beliau iaitu pada 929 Masihi. Pada asalnya beliau ialah seorang Sabian (penyembah Bintang) dan kemudiannya memeluk agama Islam.

Al-Battani merupakan seorang Astronomi yang terkenal serta seorang yang mahir dalam bidang Matematik. Beliau merupakan seorang Ahli Astronomi yang begitu masyhur yang bertanggungjawab meneroka pelbagai penemuan dan kajian dalam bidang Astronomi. Diriwayatkan bahawa beliau memulakan kajiannya di Bittan, Iraq, kemudian di Antokiah, Syria.

Kajian-kajian beliau bermula sejak usia beliau masih lagi muda belia dan usaha kerasnya ini bermula ketika beliau di Raqqa dan kajiannya menjangkau selama lebih 42 tahun. Beliau telah menggariskan dengan cukup teliti mengenai pusingan tahun dan musim, kadar peredaran matahari dan menggariskan miring buruj di garisan khatulistiwa. Beliau juga mempunyai penyelidikan yang teliti dalam gerhana matahari, bulan dan pergerakanya. Penemuan beliau ini telah menghasilkan kiraan kadar pengiraan pusingan tahun iaitu 365 hari 5 jam 46 minit dan 24 saat.

Beliau merupakan orang pertama menggunakan kosain dan garis sendeng dalam segitiga dan sudut juga penggunaan lambang dan trigonometri ke barat.Kebanyakan hasil penemuan dan kajian beliau telah dibukukan dan diterjemah ke dalam pelbagai bahasa. Antaranya termasuklah karya penulisan ilmiah beliau dalam bidang Astronomi dan juga Trigonometri. Buku beliau yang begitu terkenal ialah karya beliau dalam bidang astronomi yang telah diterjemah ke dalam bahasa Latin pada kurun ke-12 yang diterbitkan sebagai De Scienta Stellerum-De Numeris Stellerum Et Motibus.

Karya-karya beliau dalam bidang Astronomi amatlah mempengearuhi dunia ilmuan Barat sehinggalah muncul zaman Renaissance. Al-Battani telah berjaya membetulkan hasil Batlimous dalam bukunya “ Al Zaiju al Sabik". Bukunya terdiri dari muqaddimah dan 57 bahagian tentang cara-cara pengiraan, sifat buruj, kadar miring, bintang dan permasalahan nya, berjenis-jenis taqwim, ukuran masa dan tempoh tahunan, alat-alat astronomi dan cara membuatnya. Buku tersebut diterjemah ke dalam Bahasa Latin oleh Aplaton Al Tipoli pada kurun 18 Masihi dan terjemahan ini telah berjaya memberi kesan terhadap perkembangan astronomi di Eropah dan sebagai contoh yang nyata ialah tentang kajian Copernicus terhadap penghasilan beliau.

Antara karangan beliau yang lain ialah “Zaiju al Ralqani" yang mengandungi hasil kajian beliau, “Syarah Arbau’u Maqolat Li Batlimous", “ Kitab Ta’ dil Kawakib" dan “Kitab Ma’rifatul Matoli’u al Buruj fima Baina Arba’i al Falak". Beliau juga mempunyai beberapa rencana dalam bidang Geografi.

Lantaran kehebatan dan kegeniusan beliau dalam pelbagai bidang ilmu ini menyebabkan beliau turut digelar Batlimous Arab. Al-Battani yang turut digelar Al Bategnius memiliki kemampuan yang luar biasa sehinggakan beliau berjaya menyatukan antara ketelitian kajian dan kemampuan mengembangkan teori Astronomi. Sesungguhnya jasa dan kehebatan beliau sememang tidak boleh disangkal lagi.

Al-Hasib/Al-Buzjani - Ilmuwan Matematik

Gelaran ”Abu Al-Wafa’ Al-Buzjani” atau nama lengkapnya Muhammad bin Muhammad bin Yahya bin Ismail diambil sempena nama tempat kelahirannya, Al-Buzjan, iaitu sebuah desa kecil yang terletak di daerah Khurasan di Iran, atau antara Nishapur dan Harrah. Beliau lebih dikenali dengan Al-Buzjani atau gelaran Al-Hasib umum yang diberikan kepada orang yang menekuni ilmu matematik.

Beliau merupakan salah seorang ilmuwan Muslim terkemuka dalam bidang matematik malah beliau juga memiliki pengetahuan yang besar bagi perkembangan astronomi.

Dalam catatan sejarah Arab, namanya biasa disebut dengan nama-nama berikut: Abu Al-Wafa’, Abu Al-Wafa’ bin Al-Abbas, Al-Buzjani atau Abu Al-Wafa’ Al-Buzjani.

Al-Buzjani dilahirkan pada tahun 382H (940M) tetapi tidak banyak pencatat sejarah yang menyebutkan secara terperinci tentang jalur pendidikannya. Namun yang jelas, beliau pernah pergi ke Baghdad pada tahun 348H (959M) dan pada saat itu beliau masih muda belia.

Di sana beliau banyak mempelajari ilmu matematik dan ilmu astronomi. Beliau kemudiannya mengajar dan menulis dalam bidang matematik, di samping menjalankan penyelidikan dalam bidang astronomi.

Al-Buzjani termasuk salah seorang ilmuwan Muslim yang memiliki penelitian bagi perkembangan ilmu kiraan kalkulus. Kerana itu, beliau banyak memberikan pemfokusan bagi kebangkitan bidang ilmiah dan industri yang ada pada masa kita sekarang ini.

Antaranya gambar geometri dan kalkulus yang dianggap sebagai tumpuan dasar bagi pengembangan industri dan teknologi, dan sebagai cara untuk mengukur berbagai-bagai bentuk dan ukuran yang sulit.

Beliau banyak menghabiskan masa dengan mengkaji, menulis dan menghasilkan buku yang berjudul Al-Madkhal ila Al-Aritsmatiqi, dan arithmetik yang merupakan bahagian daripada ilmu matematik.

Beliau turut menghasilkan buku atau kitab Ma Yahtaju Ilaihi Amal Wa Al-Kitab Min Shina’ ati Al-Hisab. Secara ringkas buku ini dikenali dengan nama Al-Manazil Fil Hisab atau Kitab Al-Manazil. Buku ini ditulis oleh Al-Buzjani untuk digunakan oleh pegawai-pegawai negeri. Dalam bukunya itu, beliau menerangkan tentang kaedah ilmu kiraan India, seperti goresan pada pasir dan bagaimana menghapuskannya.

Pada kenyataannya itu, ilmu hitung ini didasarkan pada cara hitung yang disebut “Hitungan Romawi dan Arab” menurut cara penyelesaian penghitungannya. Kadang-kadang ianya juga hanya dilakukan di dalam benak seseorang, dan dalam keadaan tertentu juga ada langkah penyelesaian dengan cara menghitung jari. Inilah yang saat dikenali dengan nama “hitungan tangan“, “hitungan akad”, dan “hitungan udara”.

Manakala untuk berinteraksi dengan bilangan pecahan pula, hitungan tangan menggunakan ukuran enam puluhan atau pecahan itu diubah menjadi mata wang atau satu ukuran. Dalam karyanya yang berjudul “KitabAl-Manazil” telah menjadi dasar dalam menghitung. Indeks buku “ Al-Manazil” didasar pada keadaan aslinya, iaitu bahawa buku ini terbahagi menjadi tujuh manzila (tingkatan), dan masing-masing manzilah terbahagi menjadi tujuh bab.

Keunggulan Al-Buzjani dalam ilmu astronomi dan matematik telah membuat para astronomer dan ahli matematik Barat merasa kagum sekali gus iri hati terhadap ilmunya. Oleh kerana mereka didorong oleh perasaan iri hati itu, telah membuatkan salah seorang daripada mereka mengaku apa yang ditemukan oleh Al-Buzjani sebagai penemuannya sendiri.

Misalnya, ilmu astronomi yang ‘khianat’ itu berasal dari Denmark, bernama Tyco Brahe (1546-1601). Dia menulis tentang ketidaksempurnaan ketiga pada gerakan bulan, dan dia mengaku bahawa itu adalah pendapatnya sendiri. Sebahagian sejarawan memang ada yang mengatakan bahawa ini adalah penemuan Brahe. Akan tetapi sebahagian yang lain, ada juga membantah hal itu.

Permasalahan ini sempat menjadi perdebatan yang panjang, hingga dapat diyakinkan pada masa sekarang bahawa penemuan ketidaksempurnaan ketiga pada pergerakan bulan adalah penemuan Abu Al-Wafa’ Al-Buzjani, sekalipun Tyco Brahe mengakuinya malah pengakuan ini didukung oleh orang Barat lainnya.

Dalam ilmu matematik, Al-Buzjani merupakan orang pertama yang membuat identiti trigonometri yang dikenali dengan sebutan “tangent” atau (persesuaian) dan digunakan untuk menyelesaikan masalah-masalah matematik. Beliau memiliki kepakaran dalam bidang geometri dengan memberikan tambahan-tambahan penting dan baru bagi berbagai-bagai penemuan Al-Khawarizmi sehingga menjadi dasar hubungan antara ilmu geometri dengan algebra.

Hubungan ini telah menjadi ‘alat ilmiah’ yang penting dan digunakan untuk berbagai-bagai kepentingan sistem ilmiah dalam beberapa disipilin ilmu. Beliau juga telah mempelopori ilmu analitikal geometri sebagai salah satu bahagian yang terpenting dalam ilmu matematik, malah dianggap sebagai salah seorang ilmuwan yang tiada bandingan.

Al-KHINDI * pakar pelbagai bidang sains

Nama sebenarnya ialah Abu Yousuf Yaqub Ibn. Ishak al-Khindi. Al-Khindi dilahirkan di Kufa sekitar tahun 800 Masehi. Beliau adalah seorang yang mempunyai kepakaran dalam banyak bidang meliputi falsafah, matematik, perubatan, astronomi, fizik, ahli geografi dan juga muzik. Bagaimanapun, beliau lebih dikenali kerana hasil kerjanya dalam bidang falsafah.

Dalam bidang Matematik, beliau menulis empat buah buku mengenai sistem nombor. Malah beliau juga meletakkan asas terhadap sebahagian besar dalam bidang arithmetik moden. Al-Khindi juga sebenarnya memberikan sumbangan yang bermakna.terhadap sistem nombor Arab, bersama Al-Khawarizmi.

Al-Khindi turut memberikan sumbangan terhadap bidang geometri sfera untuk membantunya dalam bidang pengajian astronomi. Dalam bidang kimia, beliau mencadangkan idea bahawa logam asas boleh ditukarkan menjadi logam yang berharga. Sementara itu, dalam bidang fizik pula, beliau memberikan sumbangan yang besar dan menulis buku dalam bidang optik geometrikal. Buku tulisannya menjadi panduan dan inspirasi kepada saintis-saintis terkemuka. Dalam bidang perubatan, beliau merupakan orang pertama yang berjaya menentukan secara sistematik dos untuk menghasilkan ubat.

Dalam bidang muzik, sebenarnya tidak banyak yang diketahui mengenai sumbangan al-Khindi. Bagaimanapun al-Khindi pernah mengemukakan beberapa nota muzik yang diadunkan untuk menghasilkan muzik yang harmoni.

Al-Khindi juga sebenarnya seorang penulis yang sangat produktif. Beliau menghasilkan 241 buah buku dalam pelbagai bidang. Antaranya ialah: *Astronomi (16 buah) *Aritmetik (11 buah) *Geometri (32 buah) *Perubatan (22 buah) *Fizik (12 buah) *Falsafah (22 buah) *Logik (9 buah) *Psikologi (5 buah) *Muzik (7 buah) Selain itu, al-Khindi juga menghasilkan tulisan dalam bentuk monograf meliputi bidang astronomi, batu-batan, batu-batu berharga dan sebagainya.

Kepelbagaian ilmu yang dimiliki al-Khindi juga meliputi bidang terjemahan. Beliau adalah antara penterjemah awal yang terlibat dalam menterjemahkan hasil karya dalam bidang Greek ke dalam bahasa Arab. Malangnya, kebanyakan hasil karya al-Khindi tidak dapat diperolehi lagi kini. Bagaimanapun, buku-buku dan juga hasil tulisannya yang masih ada sehingga kini menunjukkan sumbangannya yang begitu bermutu.

Dalam bahasa Latin, al-Khindi dikenali sebagai Alkindus. Banyak buku-buku al-Khindi diterjemahkan ke dalam bahasa latin oleh Gherard of Cremona. Antara buku-buku yang diterjemahkan ke dalam bahasa Latin termasuklah Risalah dar Tanjim, Ikhtiyarat al-Ayyam, Ilahyat-e-Aristu, al-Mosiqa, Mad-o-Jazr dan Aduiyah Murakkaba.

Sebenarnya sumbangan dan pengaruh al-Khindi dalam perkembangan sains dan falsafah sungguh bermakna dalam menghidupkan dunia sains ketika zaman itu. Pada zaman pertengahan, salah seorang pemimpin, Cardano menganggap al-Khindi sebagai salah seorang daripada 12 orang yang mempunyai pemikir yang terhebat. Hasil-hasil kerja al-Khindi banyak membuka jalan kepada perkembangan pelbagai subjek dalam abad yang mendatang seperti matematik, perubatan dan muzik.

Petikan: estidotmy

JABIR- Pakar Kimia

JABIR IBNU HAYYAN ( 750 – 803 m )

Jabir Ibnu Hayyan adalah seorang tabib Arab yang terkemuka di dunia. Beliau hidup pada awal pemerintahan Abbasiyah ( akhir abad kelapan dan awal abad kesembilan ). Beliau adalah salah seorang pakar kimia yang berasal dari Kufah ( Iraq) Nama penuh beliau ialah Abu Musa Al Asadi Al Tusi dikenali juga dengan gelaran Al Harani dan merupakan seorang ahli falsafah dan kimia tua.Beliau hidup di zaman Khalifah Harun Al Rasyid sebagai teman dan anak murid kepada Imam Syiah ke enam, Imam Ja’afar Al Siddiq. Beliau kemudian menetap di Baghdad dan meninggal dunia pada abad ke lapan Masihi. Diriwayatkan juga beliau merupakan anak murid kepada Khalid bin Yazid b. Muawiyah. Beliau kurang dikenali dan kurang bergaul dan sifatnya ini membolehkannya menumpukan perhatian terhadap kajiannya.

Di kalangan orang Barat, beliau lebih dikenali sebagai Gaber bin Hayyan. Ada pendapat mengatakan beliau dinamakan Gaber (penampung) kerana memperbaiki ilmu kimia iaitu memindahkan ilmu kimia tua kepada bentuk ilmu kimia moden. Beliau digelar mahaguru kimia Arab dan Gaidaki berpendapat bahawa Gaber telah berjaya membongkar rahsia yang membolehkan sisa-sisa galian ditukar kepada bentuk emas. Beliau juga telah mengembangkan falsafah Greek tua yang bergantung kepada empat unsur kepada cuma dua unsur iaitu gas dan cecair yang berasal dari sulfur dan raksa.

SUMBANGAN TOKOH
Jabir telah berjaya menghasilkan lebih kurang 190 karya yang mengandungi dua senarai. Senarai pertama mengandungi sebanyak 112 buah, manakala senarai kedua pula sebanyak 70 karya yang merangkumi perbahasannya dari sudut falsafah, kimia, kedoktoran, dan alam semulajadi. Di antara karya beliau yang terkenal ialah Al-Malik Al-Rahmat, Al-Tajmi, Al-Asrar, kitab Al-Sab'in, kitab Al-mizan, kitab Al-Kimia. Kitab Al-Kimia dan Al-Sab'in telah diterjemahkan ke dalam bahasa latin.

Pada tahun 1444, ' Robert Chester ' adalah orang Inggeris pertama telah menerbit dan menterjemahkan kitab Al-Kimia ke dalam bahasa Inggeris, yang berjudul " The Book of The Composition of Alchemy ". Buku kedua kitab Al-Sab'in, juga telah diterjemahkan oleh ' Gerard Cremona '. ' Berthlot' juga salah seorang penterjemah hasil karya Jabir di antaranya berjudul " Book of Kingdom ", " Book of The Balances ", " Book of Eastern Mercury ",. Kemudian pada tahun 1678, telah muncul pula ' Richard Russel ' menterjemah karya Jabir yang berjudul " Sum of Prefection ". Richard Russel amat berbeza daripada penterjemah-penterjemah yang lain kerana beliau adalah orang pertama yang telah menggelar dan memanggil Jabir dengan gelaran " Al- Geber ". Bukan setakat itu sahaja, malah beliau turut memuji Jabir sebagai seorang tabib Arab dan ahli falsafah yang terkenal. Oleh itu buku terjemahan beliau menjadi terkenal, laris dan popular di kalangan orang Eropah selama beberapa abad lamanya.